บทที่ 4 กลยุทธ์การเรียนการสอน

กลยุทธ์การเรียนการสอน

กลยุทธ์การสอน คือ วิธีการสอนที่ใช้เทคนิคการสอนมาช่วยในการจัดการเรียนรู้ให้เกิดประสิทธิภาพ

เทคนิคการสอน เป็นวิธีการเสริมที่จะช่วยให้วิธีการสอนเกิดประสิทธิภาพมากขึ้นและสรุปเป็นสมการได้ดังนี้

กลยุทธ์การสอน = วิธีการสอน + เทคนิคการสอน

1.สภาวะการเรียนการสอนพื้นฐานแบบปกติ

การลำดับจุดประสงค์ปละการสร้างแบบทดสอบเพื่อการออกแบบสภาวการณ์ของกาเรียนรู้ต่างๆที่จะทำให้สำเร็จตามจุดประสงค์

2. ความต้องการของทฤษฎีการเรียนการสอน

 เป็นสิ่งจำเป็นที่ผนวกเข้ากับทฤษฎีการเรียนรู้โดยไม่มีข้อโต้แย้ง การพัฒนาการเรียนการสอนขาดความเอาใจใส่ ละเลย และเมื่อเปรียบเทียบกับทฤษฎีการเรียนแล้ว ทฤษฎีการสอนเกือบจะไม่ได้รับการกล่าวถึงในผลงานการเขียนทางทฤษฎีขอนักจิวิทยาครูต้องรู้ว่าจะจัดการกับพฤติกรรมของตนเองซึ่งมีผลต่อการเรียนรู้ของนักเรียนอย่างไร ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการเรียนรู้ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างอัตโนมัติผู้เรียนจิตวิทยา การศึกษาแสดงความข้องใจว่า ได้เรียนรู้มากเกี่ยวกับการเรียนรู้และผู้เรียน แต่ไม่ได้เรียนรู้เกี่ยวกับ การสอนและได้ตั้งคําถามเกี่ยวกับความสมบูรณ์ของการสอนแบบสืบสวน ซึ่งรวมอยู่ในทฤษฎีการ เรียนการสอนด้วย

3. ธรรมชาติของทฤษฎีการเรียนการสอน

เป็นกฎที่เกี่ยวข้องกับวิธีการที่มี ประสิทธิภาพที่สุดของการประสบความสําเร็จในความรู้หรือทักษะ ทุกทฤษฎีจะมี ความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน สําหรับทฤษฎีการเรียนการสอนมีลักษณะสําคัญสี่ประการ คือ

ประการแรก ทฤษฎีการเรียนการสอนควรชี้เฉพาะประสบการณ์ซึ่งปลูกฝังบ่มเฉพาะบุคคล ให้โอนเอียงสู่การเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ

ประการที่สอง ทฤษฎีการเรียนการสอนต้องชี้เฉพาะวิธีการจัดโครงสร้างองค์ความรู้เพื่อ เกิดความพร้อมที่สุดสําหรับผู้เรียน

ประการที่สาม ทฤษฎีการเรียนการสอนควรชี้เฉพาะขั้นตอนที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการ นำเสนอสิ่งที่ผู้เรียนต้องเรียนรู้

ประการที่สี่ ทฤษฎีการเรียนรู้ควรชี้เฉพาะธรรมชาติและช่วงก้าวของการให้รางวัลและ การลงโทษ

4. ทฤษฎีการเรียนการสอน

พบได้ในทฤษฎีการเรียนรู้ของโบเวอร์และฮิลการ์ด โดยกำหนดเงื่อนไขการเรียนการสอนซึ่งทำให้เกิดเรียนรู้ที่ได้ผลดีที่สุด ทฤษฎีการออกแบบการเรียนการสอนมีความคล้ายคลึงกันกับทฤษฎีการเรียนการสอน แต่เน้นไปที่กระบวนการพัฒนาการเรียน การสอนที่กว้างกว่า ซึ่งในที่นี้จะกล่าวถึงเพียง สี่ทฤษฎี ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกัน

ทฤษฎีการเรียนการสอนของกาเย่และบริกส์

กาเย่ได้นำเอาแนวความคิดมาใช้ในการเรียนการสอนโดยยึดหลักการนำเสนอเนื้อหาและจัดกิจกรรมการเรียนรู้จากการมีปฏิสัมพันธ์ หลักการสอน  9  ประการได้แก่

1)  เร่งเร้าความสนใจ (Gain Attention) 

2)  บอกวัตถุประสงค์  

3)  ทบทวนความรู้เดิม

4)  นำเสนอเนื้อหาใหม่

5)  ชี้แนะแนวทางการเรียนรู้

6)  กระตุ้นการตอบสนองบทเรียน

7)  ให้ข้อมูลย้อนกลับ  

8)  ทดสอบความรู้ใหม่

9)  สรุปและนำไปใช้

ทฤษฎีการสอนของเมอร์ริลไรเกลท (Merrill - Reigelath)

แสดงทัศนะว่าการสอนเป็นกระบวนการที่เสนอเป็นขั้นตอนที่ละเอียดและต่อเนื่อง ดังนี้

2.1 เลือกหัวข้อปฏิบัติทั้งหลายที่จะสอนด้วยการวิเคราะห์ภารกิจ

2.2 ตัดสินใจว่าจะสอนข้อภารกิจใดเป็นอันดับแรก

2.3 จัดลำดับก่อนหลังของข้อภารกิจที่เหลือ

2.4 ชี้บ่งเนื้อหาที่สนับสนุนการปฏิบัติภารกิจ

2.5 จัดเนื้อหาเข้าบทเรียนและจัดลำดับบทเรียน

2.6 จัดลำดับการสอนภายในบทเรียนต่าง ๆ

2.7 ออกแบบการสอนในแต่ละบทเรียน

ทฤษฎีการสอนของเคส (Case)

ให้แนวคิดเกี่ยวกับการสอนด้านพฤติกรรมในระหว่างการสอนแต่ละขั้นของพัฒนาการทางสติปัญญานั้นขึ้นกับการเพิ่มความซับซ้อนของยุทธศาสตร์การคิด ผู้เรียนจะใช้ความคิดที่ซับซ้อนได้เมื่อได้รับประสบการณ์อย่างมีขั้นตอน การจัดการสอนลักษณะนี้จัดลำดับตามความมุ่งหมายของภารกิจที่จะเรียน จัดลำดับขั้นการปฏิบัติเพื่อนำไปสู่ความมุ่งหมายนั้น ๆ โดยการเปรียบเทียบการคิดกับทักษะที่ผู้เรียนได้รับ มีการจัดระดับความสามารถและการปฏิบัติของผู้เรียน มีแบบฝึกหัดหรือตัวอย่างให้ผู้เรียนได้ศึกษา

ทฤษฎีการสอนของลันดา (Landa)

เป็นการดำเนินการสอนโดยใช้การจัดลำดับขั้นการแก้ปัญหาโดยบ่งชี้กิจกรรมการเรียนก่อนที่ผู้เรียนจะลงมือเรียน และจัดให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติการตามที่ได้ออกแบบไว้

5. หลักการเรียนรู้

การเรียนการสอนเป็นการกระทำให้ผู้เรียนมีความตั้งใจต่อภาระงานเป็นการจูงใจผู้เรียนด้วยการอธิบายประโยชน์ของผลสัมฤทธิ์ตามจุดประสงค์ โยงการเรียนรู้ใหม่เข้ากับการเรียนรู้เดิม

การแนะนำบทเรียน

ทำให้ผู้เรียนตั้งใจเรียนและเตรียมความพร้อมไปสู่การฝึกปฏิบัติ

การนำเสนอเนื้อหาใหม่

การนำเสนอเนื้อหาใหม่เมื่อมีการเรียนรู้ใหม่

การฝึกปฏิบัติ

การฝึกปฏิบัติเป็นส่วนผสมที่สำคัญที่สุดของการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ ช่วยเร่งการเรียนรู้ช่วยให้จดจำได้นานและให้ความสะดวกในการระลึกได้

การปฏิบัติที่เปิดเผยหรือไม่เปิดเผย

การสนองแบบเปิดเผยเช่น การเขียนคำตอบ การตอบสนองแบบไม่เปิดเผยเช่น การคิดคำตอบ

ตารางการฝึกปฏิบัติ

การฝึกไม่ควรมากในช่วงเวลาเดียว การฝึกควรกระจายไปตามช่วงเวลาทั้งหมดและมีช่วงพักระหว่างเวลาด้วย

การปฏิบัติเชิงเปลี่ยนแปลง

การฝึกปฏิบัติที่ค่อยเป็นค่อยไปเริ่มจากง่ายไปหายาก

6. การวิจัยการเรียนรู้

 การศึกษาพฤติกรรมด้วยการสังเกตบุคคลในสถานที่ด้วยการตั้งคำถามลึก

7. การเข้าใจผู้เรียนและการเรียนรู้

การปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่ถาวรเนื่องจากการฝึกปฏิบัติหรือประสบการณ์การเรียนรู้ขึ้นอยู่กับปัจจัยสามประการคือ

1. ความสามารถของผู้เรียน

2. แรงจูงใจ

3. ธรรมชาติของภาระงานการเรียนรู้

8. การเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง

การเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางเป็นการเรียนรู้มุ่งเน้นประโยชน์สูงสุดแก่ผู้เรียน สนองความแตกต่างระหว่างบุคคล ผู้เรียน เกิดการเรียนรู้อย่างแท้จริง เรียนรู้อย่างมีความสุข

9.รูปแบบการเรียนรู้และวิธีการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง  
ผู้เรียนมีสไตล์การเรียนรู้เป็นของตัวเองขึ้นอยู่กับตัวผู้เรียนถนัดด้านไหนมากกว่า การเรียนรู้ตามที่ถนัดทำให้ผู้เรียนเรียนอย่างมีความสุข สนุกสนานและมีส่วนร่วมพัฒนาความสามารถในด้านที่มาถนัดอีกด้วย